Waarom zwanger worden na je veertigste zo gek nog niet is

Ooit was het mijn voornemen om jong moeder te worden. Of in elk geval ruim op tijd. Het leven liep anders: ik was 36 bij mijn eerste zwangerschap en de derde kwam kort voor mijn 43^ste ter wereld. Nu zie ik vooral de voordelen daarvan in. 

Toen ik in de 20 was, vond ik 35 al stokoud. Het was mijn stellige voornemen om ruim voor die tijd ruim in de kinderen te zitten. Het leven liep anders. Een lange relatie strandde, een partner overleed. Het leven was niet altijd te plannen, leerde ik. Zo kwam het dat ik op mijn 35^e nog alleenstaand was en mijn inmiddels best grote kinderwens nog steeds niet was vervuld. Toen stond mijn huidige man voor mijn neus. Ik kende hem al jaren, maar toen de vlam eenmaal oversloeg, ging het snel. Op mijn 36^e woonde ik samen en was ik moeder van een tweeling. Oud vond ik mezelf toen nog niet, hoewel ik het wel aan mijn leeftijd te danken heb dat ik een tweeling kreeg (tussen de 35 en 39 jaar is de kans dat je een tweeling krijgt drie keer zo groot).

Waarom de druk om voor je 40e zwanger te raken?

Over mijn leeftijd ging ik pas echt nadenken toen ik merkte dat er na de tweeling nog een wens was voor een derde. Ergens vond ik dat dat vóór mijn veertigste moest gebeuren, maar van wie moest dat eigenlijk? Van mezelf of van de maatschappij? Hoewel het verlangen naar een derde kindje er was, voelde ik ook dat de tijd nog niet rijp was. De beginjaren met de tweeling waren enorm hectisch geweest en ik wilde eerst nog een tweelingboek schrijven en genieten van de relatieve rust. Kon ik die leeftijdsnorm niet wat bijstellen voor mezelf? Ik besloot van wel. Mijn man en ik trouwden, en we lieten een extra verdieping op ons huis bouwen. Intussen tikte die biologische klok door, maar ik trok me er niets van. Als het zo moest zijn, dan zou dat derde kindje er ook nog wel komen, besloot ik. Want die paar jaar rust zouden voor ons precies het verschil zijn tussen er emotioneel niet klaar voor zijn en een derde kind echt iets te bieden hebben. Tussen chaos en harmonie. Tussen afgepeigerd zijn en weer fit. Allemaal belangrijke afwegingen die ik vond opwegen tegen de conditie van mijn eierstokken.

Taboes rondom zwanger worden op latere leeftijd

Intussen kwam ik erachter dat er nog best wat taboes en halve waarheden bestaan over het zwanger worden op latere leeftijd. In sommige landen wordt je zwangerschap na je dertigste al ‘geriatric’ genoemd, wat als je het mij vraagt gewoon leeftijdsdiscriminatie is. In Nederland zijn we gelukkig iets ruimdenkender, maar toen ik uiteindelijk op mijn 42^e spontaan zwanger werd van de derde, kreeg ik regelmatig de vraag ‘of het wel gepland was’. Jammer, die vooroordelen, want ook onze oma’s kregen hun laatste kind vaak pas rond hun veertigste. Ja, natuurlijk is het slim om realistisch te blijven als het zwanger worden op latere leeftijd betreft. De kans dat het spontaan lukt wordt kleiner: maandelijks is die op je 38^e nog maar 5% (tegenover 20% als je 20 bent) en de kans op een miskraam wordt groter (1 op 3 als je tussen de 40 en 45 bent, tot 35 jaar is dat nog 1 op 10), evenals de kans op een kindje met Downsyndroom. Een derde van de vrouwen boven de 35 krijgt te maken met vruchtbaarheidsproblemen. Het grootste risico van zwanger worden op latere leeftijd is dat het niet meer lukt. 

Maar verder zijn de risico’s niet zo heel veel hoger dan bij een zwangerschap op jonge leeftijd. En laten we ook de positieve kant van de medaille niet vergeten: onze leeftijdsverwachting wordt steeds hoger en daarmee de kans dat je ook als oudere moeder je kinderen nog heel lang zult meemaken. Bovendien blijken oudere moeders hun kinderen de meeste stabiliteit te bieden, blijkt uit onderzoek. Zelf geloof ik dat de natuur gewoon een foutje heeft gemaakt, waar het de vruchtbare houdbaarheidsdatum van vrouwen betreft. Of in elk geval: dat ons lichaam op dat vlak nog achter de feiten aan loopt. De gemiddelde levensverwachting was in de Romeinse Tijd waarschijnlijk rond de 27 jaar. In 1900 was dat nog altijd maar 45 jaar. Logisch dat je toen rond je twintigste aan kinderen begon. Inmiddels ligt de gemiddelde levensverwachting in Nederland voor vrouwen rond de 83 jaar – het zal waarschijnlijk niet lang duren voordat dat getal rond de 90 ligt. Het hele idee dat je ‘op tijd’ zwanger moet worden past daar eigenlijk niet bij.

Een gevoelig onderwerp

Toch blijft dat wel een gevoelig punt voor vrouwen. ‘Jullie zijn vast dood voor je kinderen van school af zijn’, kreeg ik te horen, toen een filmpje van mij en mijn zussen (die tegelijk met mij zwanger waren en óók allebei de veertig al zijn gepasseerd) viraal ging op Instagram. Dat is dus niet waar, de kans dat we dan nog leven is vele malen groter. Natuurlijk kleven er risico’s aan moeder worden op latere leeftijd. Maar het leven kent nu eenmaal risico’s, óók als je jong bent. En daarbij, het is niet altijd een bewuste keuze. Soms loopt het leven zoals het loopt. 

Zelf heb ik tot nu toe geen nadelen ervaren aan het moeder zijn op latere leeftijd – nou, misschien eentje dan: we vragen onze ouders niet meer zo gauw als oppas omdat zij al op leeftijd zijn. Maar verder, nee. Hoewel ik best eerder moeder had willen worden als het leven anders was gelopen, ben ik blij dat ik me niet heb laten opjagen door die biologische klok. En ik geniet enorm van ons laatste cadeautje, juist omdat ik daar nu de rust voor heb. 

Foto van Janneke Jonkman @mylittledutchdiary en haar zussen, met hun drie baby’s.